Các em hãy cùng phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang của Huy Cận để thấy được bức tranh sông nước mênh mông nhưng rợn ngợp, buồn vắng. Không những thế, qua việc khám phá bức tranh tự nhiên, các em cũng sẽ cảm thu được những tâm tình thầm kín của cái tôi Huy Cận được gửi gắm qua bức tranh tự nhiên đó.
Đề bài: Anh/chị hãy Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang để thấy được văn pháp cổ điển và hiện đại trong việc phác họa quang cảnh tự nhiên của Huy Cận.
Mục Lục bài viết:
1. Dàn ý
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang
Mẹo Phương pháp phân tích bài thơ, đoạn thơ đạt điểm cao
I. Dàn ý Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang (Chuẩn)
1. Mở bài
– Giới thiệu tác giả Huy Cận, bài thơ Tràng giang và nói chung cảnh tự nhiên trong bài.
2. Thân bài
a. Khổ đầu: Quang cảnh tự nhiên rộng lớn, mênh mông
– Lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài” diễn tả cảm hứng sáng tác của bài thơ và dẫn dắt độc giả bước vào ko gian tự nhiên rộng lớn mang tầm vóc vũ trụ.
– Giữa dòng sông rộng lớn mênh mang, từng con sóng gợn lăn tăn, gối đầu lên nhau “điệp điệp” như ko dứt.
– Xuôi theo dòng chảy hững hờ là con thuyền nhỏ nhỏ lênh đênh “xuôi mái song song” ko phương hướng dường như phó mặc theo ý muốn của đất trời.
– Hình ảnh “thuyền về nước lại” gợi cảm giác xót xa chia li, mang theo hơi thở của nỗi sầu thương vây bủa.
– Hình ảnh “củi một cành khô lạc mấy dòng” khiến quang cảnh tự nhiên vốn buồn man mác bỗng trở thành càng ưu sầu.
+ Cành củi khô nhỏ nhỏ nổi trôi, vô định, lẻ loi gấp nhiều lần lúc chỉ có một mình giữa những dòng chảy mênh mông, cuộn xoáy.
+ Đây là hình ảnh ẩn dụ hiện đại, tượng trưng cho bao kiếp người nhỏ nhỏ thời đại bấy giờ, nhỏ nhỏ, độc thân, lẻ loi trôi dạt giữa dòng sông cuộc đời rộng lớn.
b. Khổ 2: Cảnh tự nhiên nhiên hoang vắng tới nao lòng
– Từ láy “lơ thơ”, “quạnh quẽ” cùng giải pháp tu từ nhân hóa đã nhấn mạnh tâm trạng buồn thương của con người.
– Vẫn là sông nước mênh mông, vẫn là ko gian rộng lớn rộng lớn, nhưng chỉ thưa thớt vài cồn cát, hắt hiu vài ngọn gió lạ.
– Ko tìm thấy âm thanh của cuộc sống
– Tự nhiên vốn rộng lớn, nay càng mênh mang vô định bởi “nắng xuống, trời lên”.
– Hình ảnh “Trời rộng sông dài” ở lời đề từ được đổi trái lại thành tiểu đối “Sông dài trời rộng liên kết với cụm từ “bến cô liêu”, khiến người đọc cảm thu được tận cùng của tự nhiên hoang vắng và nỗi độc thân của con người.
c. Khổ 3: Tự nhiên buồn phiền, hiu quạnh
– Trên dòng tràng giang mênh mang sóng nước, một chuyến đò ngang cũng chưa từng xuất hiện.
– Chỉ vài mặt nước cánh bèo lặng lờ trôi.
– Sự hoang vắng ko chỉ tới từ tự nhiên nhưng còn toát lên từ chính tâm hồn thi sĩ.
– Những từ láy “mênh mông”, “lặng lẽ” liên kết cùng điệp từ “ko” và cụm từ “ko một chuyến đò”, “ko cầu” đã đẩy sự hoang vắng lên tới đỉnh điểm, đưa độc giả tới tận cùng nỗi độc thân, lạc lõng.
d. Khổ cuối: Quang cảnh hùng vĩ, rộng lớn cùng nỗi sầu nhân thế.
– Mây trắng chuyển động thành từng lớp.
– Cánh chim nhỏ nhoi chao nghiêng bay về sau một ngày nhọc nhằn.
– Trong bóng hoàng hôn, những hình ảnh đó tạo nên một quang cảnh buồn vương vấn.
– Thi sĩ chợt nhớ về quê hương, nhớ về cả thời đại. Đây chính là nỗi lòng của cả thế hệ trí thức lúc đó trước thời cuộc rối ren.
c. Nhận định nghệ thuật
– 4 khổ thơ 7 chữ ngắn gọn nhưng sử dụng những nét bút tinh tế, khôn khéo cùng văn pháp chấm phá rực rỡ, sự liên kết hài hòa giữa hiện đại và cổ điển.
– Quang cảnh ko những trình bày tình yêu tự nhiên, yêu quê hương tổ quốc tha thiết của thi sĩ nhưng còn gửi gắm nỗi niềm tâm tình của cả thế hệ trí thức.
3. Kết bài
– Khẳng định trị giá tác phẩm, vị trí trong nền văn học
II. Bài văn mẫu Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang
1. Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang, mẫu số 1 (Chuẩn)
Tự nhiên là đề tài muôn thuở của thi ca, là cảm hứng sáng tác của rất nhiều thi sĩ. Mỗi tác giả lại có một cái nhìn riêng, một phương thức khác lạ để tái tạo cảnh tự nhiên. Nếu như tự nhiên trong thơ Xuân Diệu gây ấn tượng với vẻ đẹp mơn mởn tràn đầy sức sống thì tự nhiên trong thơ Huy Cận lại gợi lên nhiều suy nghĩ bởi vẻ đẹp buồn man mác. Điều này được trình bày vô cùng rõ nét qua bức tranh nhiên nhiên trong bài thơ “Tràng giang”. Tự nhiên “Tràng giang” dưới ngòi bút Huy Cận hiện lên với vẻ đẹp cổ điển xen lẫn hiện đại, đẹp nhưng quạnh vắng cô liêu, bâng khuâng nỗi sầu.
Gợi mở bức tranh tự nhiên là lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”. 7 chữ ngắn gọn vừa diễn tả cảm hứng, hoàn cảnh sáng tác của bài thơ vừa dẫn dắt độc giả bước vào ko gian tự nhiên rộng lớn mang tầm vóc vũ trụ. Từ đó, hé mở dòng xúc cảm với nỗi nhớ bâng khuâng, sự lạc lõng, hoang mang giữa cảnh tự nhiên rộng lớn, vô tận của một hồn thơ nhạy cảm, lẻ loi:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Vẫn sử dụng những thi liệu và văn pháp nghệ thuật thân thuộc song Huy Cận lại vẽ lên một bức tranh tự nhiên vô cùng ấn tượng. Giữa dòng sông rộng lớn mênh mang, vô tận, từng con sóng gợn lăn tăn, gối đầu lên nhau “điệp điệp” như ko dứt. Dòng nước lững lờ trôi đi, chậm trễ nhưng hờ hững, vô định. Xuôi theo nó là con thuyền nhỏ nhỏ lênh đênh “xuôi mái song song” ko phương hướng dường như phó mặc theo ý muốn của đất trời.
Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang để thấy được bức tranh sông nước lúc chiều về
Thuyền và nước vốn song song đồng hành với nhau, tới đây lại cách xa đầy buồn tủi. Hình ảnh “thuyền về nước lại” gợi cảm giác xót xa chia li, mang theo hơi thở của nỗi sầu thương vây bủa. Liên kết cùng hình ảnh “củi một cành khô lạc mấy dòng”, quang cảnh tự nhiên vốn buồn man mác bỗng trở thành càng ưu sầu. Cành củi khô nhỏ nhỏ nổi trôi, vô định, lẻ loi gấp nhiều lần lúc chỉ có một mình giữa những dòng chảy mênh mông, cuộn xoáy. Nó dường nhiều mất đi sức sống, mất đi toàn thể vẻ tươi xanh, nhỏ nhoi giữa ko gian sông nước rộng lớn càng khắc sâu thêm nỗi độc thân trống vắng trong lòng người. Đồng thời, đây là hình ảnh ẩn dụ hiện đại, tượng trưng cho bao kiếp người nhỏ nhỏ thời đại bấy giờ, nhỏ nhỏ, độc thân, lẻ loi trôi dạt giữa dòng sông cuộc đời rộng lớn ko tìm thấy bờ bến.
Dòng xúc cảm lặng lẽ chảy trôi, ngòi bút tài hoa của Huy Cận tiếp tục đặc tả cảnh tự nhiên hoang vắng tới nao lòng:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh quẽ,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
Hai từ láy “lơ thơ”, “quạnh quẽ” được sử dụng khôn khéo cùng giải pháp tu từ nhân hóa đã nhấn mạnh tâm trạng buồn thương của con người. Vẫn là sông nước mênh mông, vẫn là ko gian rộng lớn rộng lớn, vậy nhưng chỉ thưa thớt vài cồn cát, hắt hiu vài ngọn gió lạ. Ngay cả âm thanh của cuộc sống “tiếng làng xa vãn chợ chiều” dường như cũng mất tích, ko biết “đâu”. Thi sĩ càng cố chạm tay vào hơi thở mỏng manh của cuộc sống càng thấy lòng mình thêm bâng khuâng, cô độc giữa cảnh tự nhiên vốn rộng lớn, nay càng mênh mang vô định bởi “nắng xuống, trời lên”.
Hình ảnh “Trời rộng sông dài” ở lời đề từ tới đây đã được đổi trái lại thành tiểu đối “Sông dài trời rộng. Liên kết với cụm từ “bến cô liêu”, nó khiến người đọc cảm thu được tận cùng của tự nhiên hoang vắng và nỗi độc thân của con người.
Chưa ngừng lại ở đó, bức tranh tự nhiên buồn phiền, hiu quạnh vẫn tiếp tục được chấm phá thêm ở khổ thơ tiếp theo:
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông ko một chuyến đò ngang
Ko cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
Trên dòng tràng giang mênh mang sóng nước, một chuyến đò ngang cũng chưa từng xuất hiện, có chăng chỉ là vài mặt nước cánh bèo lặng lờ trôi. Sự quạnh hiu tới đây đã thấm đượm qua từng cảnh vật. Nó ko chỉ là sự hoang vắng của tự nhiên nhưng còn là sự độc thân toát lên từ chính tâm hồn thi sĩ giống như câu thơ “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/ Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” (Nguyễn Du). Những từ láy “mênh mông”, “lặng lẽ” liên kết cùng điệp từ “ko” và cụm từ “ko một chuyến đò”, “ko cầu” đã đẩy sự hoang vắng lên tới đỉnh điểm, đưa độc giả tới tận cùng nỗi độc thân, lạc lõng. Để rồi chỉ có “Bờ xanh tiếp bãi vàng” mênh mông tới hút tầm mắt.
Nét vẽ cuối cùng cho bức tranh đó là quang cảnh hùng vĩ, rộng lớn cùng nỗi sầu nhân thế bâng khuâng:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Ko khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Mây trắng chuyển động thành từng lớp. Cánh chim nhỏ nhoi chao nghiêng bay về sau một ngày nhọc nhằn. Trong bóng hoàng hôn, những hình ảnh đó tạo nên một quang cảnh buồn vương vấn. Ko gian rộng mở rợn ngợp còn nỗi buồn thì dằng dặc, vô tận. Thi sĩ chợt nhớ về quê hương, nhớ về cả thời đại. Đây chính là nỗi lòng của cả thế hệ trí thức lúc đó trước thời cuộc rối ren.
Có thể nói, chỉ với 4 khổ thơ 7 chữ ngắn gọn nhưng bằng những nét bút tinh tế, khôn khéo cùng văn pháp chấm phá rực rỡ, sự liên kết hài hòa giữa hiện đại và cổ điển, Huy Cận đã vẽ lên trước mắt độc giả một bức tranh tự nhiên vô cùng rung động: mênh mông vô tận và man mác nỗi buồn. Quang cảnh đó ko những trình bày tình yêu tự nhiên, yêu quê hương tổ quốc tha thiết của thi sĩ nhưng còn gửi gắm nỗi niềm tâm tình của cả thế hệ trí thức trong hoàn cảnh tổ quốc nhiều biến động.
Với những ý nghĩa đó, “Tràng giang” được nhận định là bài thơ tiêu biểu cho phong cách Huy Cận. Nỗi “buồn” vô tận liên kết với nỗi ám ảnh ko gian lạ lùng đã ghi dấu ấn mạnh mẽ cho hồn thơ Huy Cận trong phong trào thơ Mới 1932-1945 nói riêng và văn học Việt Nam nói chung. Từ đó đóng góp cho nước nhà một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời, đáng nâng niu, giữ gìn.
—————HẾT BÀI 1—————–
Chương trình Ngữ văn lớp 11 tập trung rất nhiều tác phẩm hay của văn học Việt Nam, kế bên bài thơ Tràng giang các em có thể sẵn sàng, củng cố tri thức cho các tác phẩm khác qua việc tham khảo: Phân tích 13 câu đầu bài thơ Vội vã, Quang cảnh thôn Vĩ Dạ trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, Cảm nhận về vẻ đẹp của con người Hàn Mạc Tử qua bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, Bình giảng bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh.
2. Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang, mẫu số 2:
Nhắc tới phòng trào Thơ mới ko thể ko nhắc tới Huy Cận. Tràng giang là một bài thơ được trích trong tập thơ “Lửa thiêng”, nổi tiếng của ông, được viết vào những năm trước Cách mệnh tháng Tám. Bài thơ ko chỉ bộc lộ được nỗi tâm trạng u sầu, nỗi buồn mênh mông của lòng người nhưng còn khắc hoạ hình ảnh tự nhiên mang nét đẹp đượm buồn.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Giữa dòng sông rộng mênh mông, dài vô tâm đó, từng con sóng gợn lăn tăn, mênh mang, trùng điệp. Dòng nước cứ thế lững lờ trôi có chút gì đó chậm trễ, hững hờ, vô định. Con thuyền nhỏ nhỏ lênh đênh xuôi theo dòng nước cuốn như một lẽ tự nhiện thuận theo ý muốn đất trời. Chiếc thuyền vẫn xuôi theo từng nhịp, sóng vẫn gợn nhẹ giữa dòng nhưng sao thấy cảnh vật như yên ắng đứng yên. Dòng sông cứ rộng lớn, mênh mang như thế, mang vẻ buồn vô tận của thời kì
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng”
Cành củi nhỏ nhỏ trôi vô định giữa những dòng nước cuốn, lạc lối đơn độc giữa dòng sông rộng mênh mông. Nhành củi khô đó dường nhiều mất đi sức sống, vẻ tươi xanh vốn có, một hình ảnh cô độc, nhỏ nhoi giữa ko gian sông nước rộng lớn, rợn ngợp càng tô đậm thêm nỗi độc thân trống vắng trong lòng người.
Bài văn Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang của Huy Cận
Giữa đất trời vũ trụ rộng lớn nhưng tự nhiên dành tặng, vậy nhưng đâu đó vẫn hiện lên cảnh hiu quạnh, vắng vẻ, lạnh lẽo:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh quẽ,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”.
Một quang cảnh tiêu điều xuất hiện trước mắt, nhìn nơi đâu cũng thấy lạnh lẽo, hoang tàn. Tiếng vãn chợ xa xôi vọng lại càng tô đậm nét buồn nơi cảnh vật, không thể xua bớt đi vẻ u tịch nơi tự nhiên. Có sóng, có nắng, có đất trời, mọi cảnh vật dường như đang chuyển động trước thời kì. Ko gian rợn ngợp ngút nghìn nhưng con người thì nhỏ nhoi, độc thân, sầu muộn” bến cô liêu”.
“Bèo giạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông ko một chuyến đò ngang.
Ko cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.”
Từ quang cảnh tổng quát, tác giả cảm nhận tự nhiên một cách cụ thể hơn mong tìm thấy chút hi vọng nhỏ nhoi của thú vui, nhưng càng nhìn lại càng buồn, càng soi thấu lại càng khắc khoải, từng cách bèo hàng nối hàng trôi nổi, ko đích tới giữa biển nước rộng lớn. Nó như tượng trưng cho những kiếp người tệ bạc, nổi trôi vô định giữa cuộc đời. Bờ xanh với bãi vàng song hành cùng nhau, nhìn đâu cũng mang vẻ buồn tư lự, ngước đâu cũng chẳng thấy bóng người qua chuyến đò ngang. Tất thảy, vẫn là tự nhiên với tự nhiên, vẫn là mình ta với đất trời rợn ngợp, với vũ trụ rộng lớn trùm kín nỗi sầu nhân thế.
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Ko khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Từng đám mây chuyển động theo từng lớp tạo nên vẻ đẹp của bầu trời xanh.Từng cánh chim nhỏ nhoi đã xuống dòng sông bay về ngơi nghỉ sau một ngày nhọc nhằn lúc hoàng hôn buông xuống. Tất cả tạo nên một quang cảnh buồn vương vấn. Ko gian mở rộng tới rợn ngợp, nỗi buồn cứ thế cũng dài vô tận, dằng dặc.
Tự nhiên tuy đẹp đấy, hùng vĩ thật đấy nhưng lại lặng lẽ buồn. Phải chăng bởi được khúc xạ qua tâm hồn của một thi sĩ nhiều tâm tình với người, với đời, bởi vốn dĩ:” Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”. Bằng những nét vẽ tinh tế, văn pháp chấm phá rực rỡ, liên kết giữa vẻ đẹp hiện đại và cổ điển, Huy Cận đã vẻ nên một bức tranh tự nhiên rất riêng. Phải có một tình yêu tuyệt vời dành cho tự nhiên, cho quê hương, Huy Cận mới viết nên những vần thơ đầy tinh tế, gợi cảm tới như thế.
3. Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang, mẫu số 3:
Lúc nhận định về phong trào thơ mới, nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã có những lời bình rất hay và thú vị: “Đời chúng ta nằm trong vòng chữ tôi. Mất bề rộng ta đi tìm bề sâu. Nhưng càng đi sâu càng lạnh. Ta thoát lên tiên cùng Thế Lữ, ta phiêu lưu trong trường tình cùng Lưu Trọng Lư, ta điên cuồng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, ta đắm say cùng Xuân Diệu. Nhưng động tiên đã khép, tình yêu ko bền, điên cuồng rồi tỉnh, say đắm vẫn chơ vơ. Ta ngơ ngẩn buồn trở về hồn ta cùng Huy Cận”. Có thể thấy dường như tất cả những nỗi buồn của thơ mới đều tập trung ở Huy Cận, một trong những bài thơ trình bày rõ nhất điều đó chính là Tràng giang, một bài thơ hiện lên với phong cảnh tự nhiên trữ tình cũng nhuốm đầy nỗi buồn mênh mang, vô định của thi sĩ.
Huy Cận (1919-2005), tên khai sinh là Cù Huy Cận, quê ở làng Ân Phú, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Huy Cận thích thú thơ ca Việt Nam, thơ Đường và chịu tác động thâm thúy của văn học Pháp, thơ của ông súc tích giàu tính suy tưởng và triết lý. Các tập thơ tiêu biểu cảu ông bao gồm: Lửa thiêng, Vũ trụ ca, Trời mỗi ngày lại sáng.
Tràng giang là bài thơ nằm trong tập thơ Lửa thiêng, tập thơ đầu tay của Huy Cận, đây là một bài thơ hay và tiêu biểu nhất trong phong trào thơ mới, ghi lại phong cách thơ của Huy Cận trong rất nhiều thi sĩ mới cùng thời. Tràng giang được khơi nguồn cảm hứng từ cảnh sông Hồng mênh mông sóng nước, lời thơ và hình ảnh thơ thấm đẫm màu sắc cổ điển, bài thơ khắc họa phong cảnh tự nhiên trong ko gian buồn vắng mênh mông. Thông qua đó, thi sĩ đã bộc lộ tình đời tình người và lòng yêu quê hương tổ quốc thiết tha sâu nặng, nửa thầm kín.
Trước hết từ nhan đề Tràng gian, ta đã cảm thu được được nỗi ám ảnh ko gian trong tâm hồn Huy Cận, trong hay từ Tràng giang, vốn dĩ chúng ta thường quen mồm đọc là trường giang, thì tác giả lại tìm cách chuyển đổi thành điệp âm “ang”, tương tự tầng nghĩa của nhan đề đã có sự mở rộng. Âm mở rộng tương tự đã mang lại cho người đọc một cảm giác mới lạ, bởi lúc này đây Tràng giang ko chỉ thuần tuý là một dòng sông dài nhưng còn là “đại giang”, là một dòng sông rất rộng và lớn, mênh mông bể sở, gợi tả một ko gian mang tầm vũ trụ. Hơn thế nữa Tràng giang còn là một từ Hán Việt, mang sắc thái cổ truyền, gợi ra những liên tưởng về một dòng sông ko những mang những đặc điểm dài và rộng trong góc nhìn địa lý nhưng còn có chiều sâu trong tầm nhìn của lịch sử, trong dòng chảy của thời kì, ẩn chứa trong đó cả hàng nghìn năm văn hóa của dân tộc. Nhan đề mang tính nói chung, mang những nỗi niềm chung của nhân dân Việt Nam thời bấy giờ.
Những bài văn Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang hay nhất
Lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”, trước hết là gợi chúng ta đi tới hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm, đồng thời định hướng cách hiểu về nội dung và xúc cảm chủ đạo của bài thơ, viết về ko gian tự nhiên rộng lớn mang tầm vóc vũ trụ, chiều rộng mênh mang của bầu trời, chiều dài vô tận của dòng chảy, rồi thì chiều cao giữa trời và nước. Từ những đặc điểm đó đã hé mở xúc cảm chủ đạo của thi sĩ, những nỗi nhớ bâng khuâng, nỗi hoang mang, lạc lõng giữa quang cảnh thiên nhên quá đỗi rộng lớn, vô tận của một hồn thơ trữ tình nhỏ nhỏ, lẻ loi.
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Đại thi hào Nguyễn Du từng viết trong Truyện Kiều: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”, thơ của Huy Cận cũng thế, mỗi một câu thơ ông tả một cảnh sắc và cảnh sắc đó lúc nào cũng đượm một nỗi buồn man mác. “Sóng gợn trường giang buồn điệp điệp”, ý tả những con sóng gợn nhẹ trên dòng sông mênh mông gợi lên bao nỗi buồn, vô hồi vô hạn, triền miên ko dứt, từ láy hoàn toàn “điệp điệp” mang tới cảm giác tuần hoàn, lặp đi lặp lại, sự quanh quẩn của nỗi buồn trong tâm hồn tác giả. Và trên dòng tràng giang đó xuất hiện một con thuyền, mang tới tín hiệu của sự sống chứ ko còn thuần tuý là cảnh vật yên ắng nữa, từ xưa tới nay thuyền luôn tô điểm cho bức tranh sông nước, nhấn vào đó một cái sinh khí tươi đẹp, nước thì chở thuyền đi muôn nơi, nhưng trong Tràng giang thuyền tới lại gợi sự chia ly, hình ảnh này của thi sĩ đã đem chúng ta về với lối thơ cổ điển. Trong thơ cổ điển, thuyền và nước mang tính ước lệ tượng trưng, bởi “Con thuyền xuôi mái nước song song”, thuyền trôi nước cũng chảy và dường như thuyền với nước tưởng có mối liên quan chặt chẽ nhưng lại chẳng bao giờ giao nhau, ở đây nhấn mạnh từ “song song” một từ láy gợi tả thâm thúy cái sự chia ly, một nỗi “sầu trăm ngả” trong vế tiểu đối “thuyền về về nước lại”, thổi vào quang cảnh một khối u sầu, một niềm dự cảm, buồn thương tan tác của những điều vốn tưởng bên nhau mãi mãi trong cõi lòng của thi sĩ. Trong một ko gian đậm chất cổ điển thì câu thơ cuối đoạn đã mang tới một nét hiện đại thâm thúy, “Củi một cành khô lạc mấy dòng”, đây là hình ảnh ẩn dụ cho biết bao kiếp người nhỏ nhỏ, khô héo, độc thân trôi dạt trên dòng sông cuộc đời mênh mông rộng lớn, ko biết nơi đâu là bến đỗ bình yên.
“Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh quẽ,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.”
Nếu như trong khổ thơ thứ nhất thi sĩ nói chung một ko gian rộng lớn, hoang vắng thì tới khổ thơ thứ hai thi sĩ lại đặc tả cảnh hoang vắng trên sông, qua hai từ láy “lơ thơ”, “quạnh quẽ” liên kết với giải pháp tu từ nhân hóa càng nhấn mạnh thêm nỗi buồn, cả một ko gian rộng lớn tương tự lại chỉ có vài cái cồn cát thưa thớt, rồi thì vài ngọn gió hắt hiu, đã buồn lại càng buồn thêm. “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”, từ “đâu” có tức là đâu đây, sự lắng tai của Huy Cận giữa ko gian cô quạnh có tiếng người, tiếng “làng xa vãn chợ chiều”, nhưng cũng có thể là một câu hỏi bâng khuâng với trời đất, với lòng tràng giang rộng lớn, chợ chiều đã vãn đang đâu rồi? Điều đó gợi lên một nỗi buồn xao xác, trong quang cảnh chợ chiều tàn ở làng quê nghèo miền Bắc vào những năm trước cách mệnh tháng 8. Cho dù là ở nghĩa “đâu” nào thì chúng ta cũng cảm thu được sự độc thân rợn ngập, chất chứa đầy trong tâm hồn của thi sĩ. Tiếp theo, tiểu đối “Nắng xuống trời lên” liên kết với cụm từ đặc trưng “sâu chót vót” đã làm cho quang cảnh trời đã rộng, sâu lại càng trở thành sâu rộng vô cùng và trong quang cảnh đó con người càng buồn, càng độc thân, sự độc thân tới cùng cực. Hình ảnh “Trời rộng sông dài” ở lời đề từ đã được đổi trái lại trong khổ thơ này thành tiểu đối “Sông dài trời rộng” liên kết với cụm từ “bến cô liêu”, Huy Cận đã cảm nhận tới tận cùng sự mênh mang của cảnh vật và nỗi độc thân của con người.
“Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông ko một chuyến đò ngang.
Ko cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.”
Hình ảnh ẩn dụ “Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng”, gợi lên thân phận của bao kiếp người, nổi trôi trên dòng sông cuộc đời mênh mông rộng lớn. Hai tiếng “về đâu” là câu hỏi khắc khoải, da diết đặt ra cho cuộc đời, cho xã hội và cho chính bản thân người nghệ sĩ. Những từ láy “mênh mông”, “lặng lẽ” đã khắc họa thêm sự hoang vắng của cảnh vật và sự độc thân của con người, điệp từ “ko” liên kết với cụm từ “ko một chuyến đò”, “ko cầu” đã đẩy sự hoang vắng đó lên tới đỉnh điểm, chạm tới tận cùng nỗi độc thân, lạc lõng giữa quang cảnh tự nhiên rộng lớn và buồn phiền. Cuối cùng chỉ có “Bờ xanh tiếp bãi vàng”, gợi ra quang cảnh mênh mông tới hút tầm mắt và trong quang cảnh đó, con người thật nhỏ nhỏ, thật độc thân biết bao, bởi liệu có người nào sẽ hiểu, sẽ tiếp thu nỗi buồn trong sâu thẳm tâm hồn tác giả.
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Ko khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.”
Sau lúc phóng hết tầm mắt ra xa tới tận cùng, Huy Cận lại nhìn lên bầu trời, nơi đây chỉ thấy mây và núi “mây cao đùn núi bạc”, từ “đùn” tức là xếp chồng lên nhau liên kết với từ láy lớp lớp đã tạo nên một quang cảnh hùng vĩ, rộng lớn, rộng lớn. Trên cái nền trời đó, bỗng xuất hiện một cánh chim nhỏ nhỏ độc thân, chim nghiêng cánh cho bóng chiều sa xuống, đây là một hình ảnh thân thuộc, hình ảnh ước lệ tượng trưng trong thi ca cổ điển. Trước quang cảnh đó thi sĩ chậm rãi nhớ về quê hương, tuy vậy đây ko chỉ là nỗi nhớ của một người con xa quê nhưng đây còn là nỗi niềm của cả một thời đại, một thế hệ luôn mang một nỗi nhớ quê hương, thiếu quê hương, bởi nó chẳng cần tới “khói hoàng hôn”. Ngẫm kỹ mới hiểu đây là nỗi buồn vong quốc thâm thúy trước thời cuộc rối ren.
Tràng giang là bài thơ mang đậm phong cách và hồn thơ riêng của Huy Cận, có câu nói về Huy Cận như sau: “Chàng là con một người mẹ hay sầu. Nên trọn kiếp mắt chàng thường đẫm lệ”, tưởng dường như Huy Cận từ lúc sinh ra đã mang một số kiếp lạc loài, một tâm hồn lẻ loi, chính vì thế nhưng ông thường sầu, sầu cho thế nhân, sầu cho nỗi đớn đau của quê hương tổ quốc, rồi sầu cả cho chính bản thân mình nữa. Thơ của Huy Cận cứ gói gọn trong một chữ “buồn” mênh mông liên kết với cả cái nỗi ám ảnh ko gian lạ lùng, tất cả đã tạo nên một hồn thơ Huy Cận thật riêng, thật khác trong phong trào thơ mới 1932-1945.
—————HẾT————–
Tràng giang là thi phẩm rực rỡ tiêu biểu cho phong cách và hồn thơ của Huy Cận trước cách mệnh tháng Tám. Để có những cảm nhận cụ thể về bài thơ, kế bên bài Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang, các em có thể tham khảo thêm: Phân tích khổ thơ đầu bài thơ Tràng giang, Chỉ ra chất cổ điển và hiện đại của bài thơ Tràng Giang, Bình giảng bài thơ Tràng giang, Cảm nhận về bài thơ Tràng giang của Huy Cận.
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-hinh-anh-thien-nhien-trong-bai-tho-trang-giang-42221n
Các em cùng tham khảo thêm bài phân tích Đây thôn Vĩ Dạ để hiểu bài hơn cũng như biết được cách làm bài văn phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử.
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích hình ảnh tự nhiên trong bài thơ Tràng giang bên dưới để thso2tanthuy.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường tiểu học số 2 Tân Thủy
#Phân #tích #hình #ảnh #thiên #nhiên #trong #bài #thơ #Tràng #giang
