Bài làm 1
Khúc hát ru những em nhỏ lớn trên lưng mẹ được Nguyễn Khoa Điềm sáng tác vào ngày 25 tháng 3 năm 1971, là một trong số những bài thơ hay của ông. Nổi trội trong bài là hình ảnh người mẹ Tà Ôi như là biểu tượng về người mẹ Việt Nam người hùng. Đó là một con người rất mực thương con nhưng cũng vô cùng yêu nước. Hình như đứa con yêu quí và quốc gia thân yêu nuôi con nên người và đánh giặc giải phóng quê hương là những gì trọng đại nhất cao quí nhất của người mẹ này trong những năm quốc gia phải gồng mình chống đế quốc Mĩ xâm lược.
Bài thơ đồng thời là lời hát ru. Tác giả ru em Cu Tai ngủ ngoan (đồng thời mô tả hình ảnh người mẹ). Người mẹ trong bài ru em ngủ ngoan nhưng đó là lời ru thầm, lời ru trong tim (Lưng đưa nôi và tim hát thành lời). Lời ru của tác giả và lời ru của người mẹ tiếp nối nhau, đan cài, hoà quyện vào nhau làm nên những khúc hát ru vừa thắm thiết, dịu dàng, vừa trầm tư, sâu lắng. Vì kết cấu bài thơ như những khúc hát ru nên bài thơ cứ trở đi trở lại một số khúc giống nhau như những nét nhạc chủ đạo trong một bài hát. Bài thơ có ba khúc ru. Mỗi khúc hát ru là một đoạn thơ. Ở đoạn thơ thứ nhất, người mẹ ru con lúc địu con trên lưng và giã gạo nuôi quân nhân. Giấc ngủ của em nghiêng nghiêng theo nhịp chày, thấm mồ hôi lao động vất cả của mẹ. Người mẹ Tà Ôi thương con nhất mực ko lúc nào chịu rời con đã lấy lưng làm nôi và đôi vai gầy làm gối cho con. Và lời ru con của mẹ cất lên bên cối gạo giữa sàn nhà cũng chính là lời tâm tư, lời tự răn, lời mẹ thầm nói với chính mình. Lòng yêu con của mẹ gắn liền với tình thương yêu quân nhân:
Mẹ thương A Kay, mẹ thương quân nhân
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Ngày mai con lớn vung chày lún sân…
Ước mơ của người mẹ nối tiếp với giấc mơ của con và cùng tụ hội lại trong tình thương yêu thâm thúy những anh quân nhân. Trong đoạn thơ thứ hai, bà mẹ Tà Ôi địu con đi tỉa bắp trên núi Ka Lưi. Tình thương yêu và niềm hi vọng vô bờ của người mẹ đối với đứa con được trình bày bằng lời và những hình ảnh lạ mắt:
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Nếp nhăn sẽ mất đi sau 1 tuần
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng.
Trong câu thơ trên hình ảnh mặt trời là một hình ảnh thực. Mặt trời đem lại ánh sáng, sự sống cho cây cối, làm cho cây cối thêm xanh tươi, như cây ngô bắp to, hạt mẩy. Hình ảnh mặt trời ở câu thơ sau là ẩn dụ. Tác giả so sánh ngầm Cu Tai là mặt trời của mẹ. Coi con như mặt trời thì quả là lòng mẹ yêu quí con vô hạn, mong đợi ở con rất nhiều. Đó là ánh sáng, là nguồn sống, là thú vui, là niềm hạnh phúc, là tất cả tương lai của mẹ. Hai câu thơ, hai hình ảnh tôn nhau lên, đối ý với nhau, đã làm nổi trội tình thương yêu thâm thúy và niềm hi vọng lớn lao của người mẹ đối với đứa con. Lời ru của người mẹ Tà Ôi ngân nga trong trái tim mẹ lúc mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hướng về đứa con thơ yêu quí của mình. Lòng thương yêu con của mẹ trong hoàn cảnh này gắn liền với tình thương yêu dân làng – những người dân lao động nghèo nàn:
Mẹ thương A Kay, Mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạy bắp lên đều
Ngày mai con lớn phát mười Ka Lưi
Trong đoạn thơ thứ ba, người mẹ địu con trong tư thế đang “chuyển lán”, “đạp rừng”. Bà mẹ băng rừng, địu con trên lưng đưa con đi “để giành trận cuối”. Lòng yêu con của mẹ tới đây gắn liền với lòng yêu nước: “Mẹ thương A Kay mẹ thương quốc gia”. Người mẹ gửi gắm vào giấc mơ của con niềm khát khao được gặp Bác Hồ và mong quốc gia được độc lập tự do:
Con mơ cho mẹ được gặp Bác Hồ
Ngày mai con lớn thành người tự do
Tiếng hát ru con của người mẹ Tà Ôi ko phải được cất lên bên cánh võng hay trên giường ấm nệm êm trong phòng ngủ. Tiếng hát ru đó ngân lên trong trái tim của mẹ lúc mẹ địu con giã gạo, tỉa bắp trên núi, lúc mẹ “chuyển lán”, “đạp rừng” hoặc trên đường ra chiến trường để giành trận cuối. Tương tự, bà mẹ Tà Ôi là một người mẹ lao động, trực tiếp sản xuất, phục vụ cho tranh đấu của toàn dân tộc. Tình thương con, thương quân nhân, thương dân làng, thương quốc gia hoà quyện vào nhau trong tấm lòng của một người mẹ miền núi yêu nước trong những năm tháng chống Mĩ khó khăn, khó khăn.
Theo lời ru (và cũng là tình mến thương của mẹ), theo bước chân của người mẹ Tà Ôi, ko gian cũng được mở rộng dần: từ sân (lúc mẹ giã gạo) tới ngọn núi Ka Lưi (lúc mẹ đi tỉa bắp) rồi tới những rừng những suối lúc mẹ chuyển lán đạp rừng. Và ước mơ, khát vọng của người mẹ gửi gắm qua lời hát ru tha thiết, nặng tình nặng nghĩa đó cũng mỗi lúc một lớn dần: “Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần” tới “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều”… Từ mong muốn “Ngày mai con lớn vung chày lún sân” tới “Ngày mai con lớn phát mười Ka Lưi” cuối cùng cũng bùng lên thành một khát vọng cháy bỏng “Ngày mai con lớn làm người tự do”.
Ý thức, ko khí sục sôi của quốc gia trong những năm tháng đánh Mĩ đã đi vào lời hát ru của những bà mẹ. Trận đấu tranh nhân dân khiến cả tới những bà mẹ miền núi có con nhỏ vào trận chiến đấu hi sinh, khó khăn. Biết bao em nhỏ đã “lớn trên lưng mẹ” đi “tới chiến trường” và trong số họ ko ít những người đã thành những người hùng dũng sĩ. Qua những khúc hát ru với những điệp khúc đã trở đi trở lại nhưng vẫn có sự biến hoá tăng trưởng, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày thật sinh động, ám ảnh đầy sức mạnh nghệ thuật khát vọng mãnh liệt độc lập tự do của toàn dân tộc.
Bài làm 2
Nguyễn Khoa Điềm với Khúc hát ru những em nhỏ lớn trên lưng mẹ. Ông viết tác phẩm giữa những năm tháng quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trên cả hai miền Bắc Nam. Thời kì nhưng mà cuộc sống của nhân dân vô cùng gian nan thiếu thốn. Tác phẩm viết về hình ảnh người mẹ dân tộc thật đẹp. Qua hình ảnh người mẹ Tà Ôi nhưng mà người đọc sẽ cảm thu được bóng vía và phẩm chất cao đẹp của người mẹ Việt Nam người hùng. Những người phụ nữ chịu thương chịu thương chịu khó giàu đức hi sinh và tình mến thương vô bờ bến. Đó là một con người rất mực thương con nhưng cũng vô cùng yêu nước. Hình như đứa con yêu quý và quốc gia thân yêu; nuôi con nên người và đánh giặc giải phóng quê hương là những gì trọng đại nhất, cao quí nhất của người mẹ này trong những năm quốc gia phải gồng mình chống đế quốc Mỹ xâm lược.
Bài thơ là khúc hát ru, tác giả ru cho em Cu Tai ngủ nhưng đồng thời cũng là mô tả hình ảnh người mẹ. Những lời ru của người mẹ trong tác phẩm là những lời ru thầm sâu thẳm trong trái tim người mẹ chứ nó ko được cất lên thành lời. Lời ru của tác giả và lời ru của người mẹ tiếp nối nhau, đan cài, hoà quyện vào nhau làm nên những khúc hát ru vừa thắm thiết, dịu dàng, vừa trầm tư, sâu lắng. Vì kết cấu bài thơ như những khúc hát ru nên bài thơ cứ trở đi trở lại một số khúc giống nhau như những nét nhạc chủ đạo trong một bài hát. Bài thơ có ba khúc ru. Mỗi khúc hát ru là một đoạn thơ. Ở đoạn thơ thứ nhất, người mẹ ru con lúc địu con trên lưng và giã gạo nuôi quân nhân. Giấc ngủ của em nghiêng nghiêng theo nhịp chày, thấm mồ hôi lao động vất cả của mẹ. Người mẹ Tà Ôi thương con nhất mực ko lúc nào chịu rời con đã lấy lưng làm nôi và đôi vai gầy làm gối cho con. Và lời ru con của mẹ cất lên bên cối gạo giữa sàn nhà cũng chính là lời tâm tư, lời tự răn, lời mẹ thầm nói với chính mình. Lòng yêu con của mẹ gắn liền với tình thương yêu quân nhân:
Mẹ thương A Kay, mẹ thương quân nhân
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Ngày mai con lớn vung chày lún sân…
Giấc mơ của người con cũng chính là ước mơ của mẹ, tất cả tụ hội lại trong tình thương yêu thâm thúy những anh quân nhân cụ Hồ. Tình thương vô bờ bến và niềm hi vọng của người mẹ đối với đứa con được tác giả sử dụng những hình ảnh vô cùng lạ mắt. Với hình ảnh người mẹ Tà Ôi địu con tỉa bắp trên núi Kai Lưi:
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng.
Tác giả khôn khéo sử dụng hình ảnh mặt trời vào những câu thơ này. Cùng là mặt trời nhưng ở mỗi câu thư lại là một cách mô tả không giống nhau của tác giả. Mặt trời trong câu thơ trên là hình ảnh mặt trời thực tiễn, mặt trời đem lại ánh sáng, sự sống cho cây cối, muôn loài, cụ thể ở đây là những cây ngô cho nhiều bắp to. Còn hình ảnh mặt trời ở câu thơ sâu là hình ảnh mặt trời ẩn dụ. Tác giả nói em Cu Tai là mặt trời của mẹ. Tình mến thương con vô hạn, mong đợi ở con rất nhiều. Con là nguồn sống, là thú vui, là niềm hạnh phúc, là tất cả tương lai của mẹ. Hai câu thơ, hai hình ảnh tôn nhau lên, đối ý với nhau, đã làm nổi trội tình thương yêu thâm thúy và niềm hi vọng lớn lao của người mẹ đối với đứa con. Lời ru của người mẹ Tà Ôi ngân nga trong trái tim mẹ lúc mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hướng về đứa con thơ yêu quí của mình. Lòng thương yêu con của mẹ trong hoàn cảnh này gắn liền với tình thương yêu dân làng – những người dân lao động nghèo nàn:
Mẹ thương A Kay, Mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạy bắp lên đều
Ngày mai con lớn phát mười Ka Lưi.
Hình ảnh người hiện lên ngày càng đẹp. Mẹ địu con trong tư thế chuyển lán, đạp rừng. Mẹ địu con đi đánh trận cuối. Lòng yêu con của mẹ tới đây đã gắn liền với tình yêu quê hương quốc gia. Thương con bao nhiêu thì mẹ thương quốc gia bấy nhiêu. Mẹ gửi gắm vào giấc mơ của đứa con nhỏ, niềm khát khao được gặp Bác Hồ và hơn hết là mông quốc gia sớm được độc lập tự do.
Con mơ cho mẹ được gặp Bác Hồ
Ngày mai con lớn thành người tự do
Người mẹ Tà Ôi ko cất tiếng hát ru bên cánh võng hay chiếc nôi nhưng mà tiếng hát ru đó được ngân lên trong trái tim người mẹ lúc địu con giã gạo, tỉa bắp trên núi, lúc mẹ “chuyển lán”, “đạp rừng” hoặc trên đường ra chiến trường để giành trận cuối. hình ảnh một người mẹ lao động, trực tiếp sản xuất, phục vụ cho tranh đấu của toàn dân tộc được hiện lên rõ ràng trong những câu văn của Nguyễn Khoa Điềm. Tình thương con, thương quân nhân, thương dân làng, thương quốc gia hoà quyện vào nhau trong tấm lòng của một người mẹ miền núi yêu nước trong những năm tháng chống Mĩ khó khăn, khó khăn. Theo bước chân của người mẹ, ko gian cũng đưuọc mở rộng dần từ sân lúc mẹ giã gạo tới ngọn núi Kai Lưi lúc mẹ đi tỉa bắp rồi cả những con suối. Ước mơ, khát vọng của mẹ cũng được gửi gắm qua lời hát ru tha thiết, nặng tình nghĩa đó càng lúc càng lớn dần.
Một quốc gia nhưng mà văn học dân gian đã đúc kết thành một câu như đinh đóng cột: “Giặc tới nhà, phụ nữ cũng đánh”, thì những người phụ nữ người hùng giỏi nuôi con, giỏi đánh giặc xoành xoạch có mặt ngoài cuộc đời. Cùng với nhiều nhà văn, thi sĩ nổi tiếng khác đương thời, thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm đã góp phần hoàn chỉnh thêm tượng đài bất tử về người mẹ chiến sĩ trong thời kì kháng chiến vừa thân thiện, thân yêu vừa cao cả,lớn lao. Hình tượng đó vẫn luôn lặng lẽ toả sáng bồi đắp tình yêu tổ quốc cho bao thế hệ con người Việt Nam.
Bài làm 3
Cán bộ, nhân dân ta phải bám rẫy, bám đất để tăng gia sản xuất, vừa sẳn sàng tranh đấu bảo vệ căn cứ. Bài thơ là lời hát ru những em nhỏ dân tộc Tà-ôi lớn trên lưng mẹ ở vùng chiến khu Trị-Thiên trong thời kì chiến tranh chống Mỹ. Hình ảnh người mẹ Tà-ôi trong bài thơ, qua từng đoạn thơ với từng khúc hát ru được gắn với hoàn cảnh, công việc cụ thể.
Ở khúc thứ nhất, người mẹ hiện lên với dáng tảo tần, lam lũ, vất vả với công việc giả gạo nuôi quân nhân. Mẹ giã gao, con vẫn trên lưng mẹ. Câu thơ: “Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối” thật cảm động. Mẹ gầy vì công việc giúp nuôi quân nhân đánh giặc. Mẹ gầy vì nuôi cho con nhanh lớn. Nhưng trái tim của mẹ vẫn hát về ước mơ:
Ngày mai con lớn vung chày lún sân
Trong khúc ru thứ hai, diễn tả công việc mẹ lên núi trỉa bắp. Câu thơ: “Lưng núi thì to nhưng mà lưng mẹ nhỏ” tạo nên theo kết cấu đối lập làm nổi trội hình ảnh me với công việc vất vả. Núi thì to, nương bắp thì rộng, nhưng mà sức mẹ có hạn. Trên lưng mẹ, em vẫn ngủ say:
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng
Hình ảnh “Mặt trời” trong câu thơ sau được chuyển nghĩa (ẩn dụ): Cu Tai là mặt trời của mẹ. Em còn là tất cả của mẹ, là lí tưởng, là hi vọng của mẹ. Mẹ ước mơ về con:
Ngày mai lớn lên phát mười Ka-lưi
Tới khổ thứ ba, lời ru đồn đập, mạnh mẻ, gấp rút, bởi “giặc Mỹ tới đánh”, đuổi ta phải rời suối rời nương “Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối”. Mẹ phải chuyển lán, đạp rừng, cùng tham gia đánh giặc. Mẹ tới chiến trường, em vẩn trên lưng:
Từ trên lưng mẹ em tới chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trương Sơn
Trong khói lửa của chiến tranh mẹ mong ước: “Ngày mai con lớn làm người tự do”. Ba khúc hát ru cũng là ba đoạn thơ điển tả công việc cùng tấm lòng của mẹ ở trong chiến khu khó khăn, người mẹ Tà-ôi trong bài thơ còn thắm thiết yêu con và cũng nặng tình thương buôn làng, quê hương, quân nhân và khát khao mong cho quốc gia độc lập, tự do.
Lời ru gắn với tình yêu con tha thiết của người mẹ dân tộc Tà-ôi. Lời ru thủ thỉ những điều đang diển tả trong thực tại nhưng mà người con chưa thể biết:
Mẹ giã gạo mẹ nuôi quân nhân…
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời
Lời ru theo nhịp giã gạo, mỗi câu bị ngắt nhịp làm hai như theo nhịp chày, nhịp thở. Hai mẹ con cùng chung một nhịp, mẹ làm việc, con ngủ ngon “Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng”. Hai từ “Nghiêng” đứng trong một câu thơ trình bày niềm say mê của mẹ hoà cùng giấc ngủ của nhỏ. Mẹ làm việc khổ cực trong hiện nay, nhưng lời ru của mẹ cao vút tới ngày mai. “Ngày mai con lớn vung chày lún sân!!..
Lời ru trên nương lúc trỉa bắp ở trên núi Ka-lưi, vẫn theo nhịp “chọc lỗ” trỉa bắp nhưng hình ảnh lúc này thiên về đối lập “Lưng núi to- lưng mẹ nhỏ” và đối xứng “Mặt trời của bắp- mặt trời của mẹ”, tất cả toát lên tình thương vô hạn của người mẹ nghèo vẫn thương con, thương cách mệnh, “mặt trời của mẹ em nằm trên lưng”- người mẹ vừa chịu đựng cái nóng vừa tha thiết mến thương.
Lời ru của mẹ ko chỉ hướng vào thực tại nhưng mà còn hướng về tương lai:
Ngủ ngoan A-kay ơi, ngủ ngoan A-kay hỡi…
Ngày mai con lớn phát mười Ka-Lưi
Lúc chuyển lán, trong lời ru thứ ba, nhịp thơ vẫn ngắt đôi, mỗi dòng theo bước chân đi nhưng lời thơ xếp theo lối hùn điệp, đuổi nhau thúc giục, khẩn trương:
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng…
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
Cũng như đoạn thơ trên, lời ru của mẹ hướng vào quốc gia, hướng vào tương lai thắng lợi”
Ngủ ngoan A-kay ơi, ngủ ngoan A-kay hỡi…
Ngày mai con lớn làm người tự do
Tình mến thương con của người mẹ gắn liền với tình cảm đối với cán bộ, xóm làng, quốc gia. Tình yêu của người mẹ Tà- ôi gắn liền với tình cảm cao đẹp khác. Đó là lòng thương yêu quân nhân, mến thương dân làng, mến thương quốc gia. Những lời ru của người mẹ còn trình bày ước mơ và ý chí của nhân dân ta. Người mẹ mong con lớn lên giúp mẹ giã gạo “vung chày lún sân”, giúp mẹ trỉa ngô, làm rẫy “phát mười Ka-lưi”. Đó là niềm mong ước mọi người được sống no ấm “hạt gạo trắng ngần, hạt bắp lên đều”. Lời hát ru còn trình bày ý chí tranh đấu, khát vọng tự do và niềm tin vào thắng lợi của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ:
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Ngày mai con lớn làm người tự do…
Bài thơ xây dựng hình ảnh người mẹ Tà-ôi, nuôi con thơ nhưng mà làm đủ mọi việc cho công cuộc chống Mỹ, góp phần vào thắng lợi chung cho quốc gia. Một người mẹ tuy lao động nhọc nhằn nhưng mà ước mơ bay bổng, toát lên một niềm tin vững chắc cho tương lai. Đây là một hình tượng hiếm có trong thơ ca cách mệnh hiện đại, sánh cùng với những hình tượng khác hình ảnh người mẹ khác trong hai trận chiến của dân tộc ta đó là: mẹ Tơm, mẹ Suốt, người mẹ-người cầm súng Út Tịch…..đã góp nên một bài ca của những người mẹ Việt Nam người hùng: “Người hùng, quật cường, trung hậu, đảm đang” với tám chữ vàng nhưng mà Bác Hồ trao tặng.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Hình ảnh người mẹ trong bài “Khúc hát ru những em nhỏ lớn trên lưng mẹ” (3 bài) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Hình ảnh người mẹ trong bài “Khúc hát ru những em nhỏ lớn trên lưng mẹ” (3 bài) bên dưới để thso2tanthuy.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường tiểu học số 2 Tân Thủy
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thso2tanthuy.edu.vn
